คาลิล พิศสุวรรณ

          ฤดูร้อนปี 1990 ไม่กี่เดือนให้หลังจากวันที่กำแพงเบอร์ลินล่มสลาย ‘มาเรีย’ เด็กสาววัย 16 ปลายกำลังจะก้าวพ้นสู่วัยผู้ใหญ่ มาเรียนั้นยังเรียนหนังสืออยู่ ทว่าเมื่อ ‘โยฮันเนส’ แฟนหนุ่มของเธอเอ่ยปากบอกว่า “วันนี้จะไม่พาเธอกลับบ้านนะ พ่อแม่อยากรู้จักเธอแหละ” มาเรียก็ตกลงปลงใจอยู่อาศัยในชายคาเดียวกับโยฮันเนสนับตั้งแต่นั้น           ห่างไกลจากบ้านเกิดที่หากจะกลับไปก็ต้องใช้เวลาเดินเท้ากว่าสี่สิบนาที แล้วไม่เพียงแต่ชีวิตของเด็กสาวจะต้องอยู่กับความจริงที่ว่า นอกจากพ่อแม่จะหย่าร้างกันแล้ว พ่อของมาเรียซึ่งหายตัวไปจากบ้านเพื่อเดินทางไปสหภาพโซเวียต อยู่ๆ ก็จะกลับมาพร้อมกับแฟนสาวคนใหม่ที่อายุไล่เลี่ยกับเธอ แม่บอกกับมาเรียว่า เขาคงไปทำให้เด็กสาวนั่นท้อง แต่มาเรียไม่สนใจหรอก เพราะชีวิตของเธอช่างว่างเปล่าเสียยิ่งกว่าจะรู้สึกอะไรด้วยซ้ำ อยู่กินกับฝันกลางวันของแฟนหนุ่มที่อยากจะเป็นช่างภาพที่ยิ่งใหญ่ให้ได้สักวัน ในขณะที่ฝั่งมาเรียนั้นกลับไม่อยากจะทำอะไรสักอย่างนอกเสียจากนั่งอ่านพี่น้องคารามาซอฟให้จบไป           “ฉันสงสารเห็นใจแม่ ฉันอยากจะตอบกลับไป ฉันอยากจะเสนอทางออกให้ ฉันถึงกับรู้สึกว่าต้องรับผิดชอบ ต้องมีแผนอนาคต แต่ท้ายที่สุดฉันก็ออกจากบ้านมาแล้ว ด้วยอายุสิบหกนี่แหละ ปกติคนเราไม่ออกจากบ้านกันตอนอายุสิบหกหรอกนะ ถ้าไม่มีแผนว่าจะทำอะไรน่ะ แต่ตัวฉันไม่มีแผนการอะไรกับอนาคตเลย ฉันรู้สึกว่างเปล่าที่สุด”…

          เมื่อไม่กี่ปีก่อน ผู้เขียนได้อ่านเรื่องเล่าของอัลเฟรด เออร์วิง ฮัลโลเวลล์ (Alfred Irving Hallowell) นักมานุษยวิทยาชาวอเมริกันที่เขียนเล่าเรื่องราวระหว่างที่เขาลงพื้นที่ศึกษาอินเดียนแดงเผ่าโอจิบเว (Ojibwe) ซึ่งอาศัยอยู่ทางตอนเหนือของประเทศแคนาดา ฮัลโลเวลล์เล่าว่า เขาได้สานสัมพันธ์กับ วิลเลียม เบเรนส์ (William Berens) หัวหน้าของชาวอินเดียนแดงผู้รอบรู้สิ่งต่างๆ โดยเฉพาะเรื่องราวของธรรมชาติอย่างชีวิตของสัตว์ป่า ต้นไม้ใบหญ้า แต่ที่ดูจะแปลกไปกว่าสิ่งอื่นๆ คือ ฮัลโลเวลล์รอบรู้ในเรื่อง ‘หิน’           อย่างไรก็ตาม ความรู้เรื่องหินของฮัลโลเวลล์ไม่ได้หมายความว่า เขาเชี่ยวชาญในเรื่องธรณีวิทยาอะไรพรรณ์นั้น แต่เพราะในภาษาของชาวโอจิบเว ความหมายของหินคือ ‘สิ่งมีชีวิต’ (Animated Entity) ซึ่งเคลื่อนไหวได้ หาใช่วัตถุนิ่งๆ แข็งๆ ที่แน่นิ่งไม่เคลื่อนไหวอย่างที่เราคุ้นเคยกัน            ความน่าสนใจอยู่ที่ว่า แม้ว่าสำหรับชาวโอจิบเว ก้อนหินจะหมายถึงสิ่งมีชีวิต…

          ความกลัวว่า สักวันหนึ่งคนที่เรารักจะตายจากไปน่าจะเป็นหนึ่งในความกลัวสากลที่สุดในสังคมปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นพ่อ แม่ หรือคนรัก การจินตนาการว่าสักวันบุคคลเหล่านี้จะหายจากชีวิตเราไปดูจะเป็นอะไรที่น่าหวาดหวั่น หรือเผลอๆ อาจถึงขั้นน่าสะพรึงกลัว           ความตายไม่เคยเป็นเรื่องง่ายดาย ซึ่งมิเชลล์ ซอเนอร์ก็ดูจะกระจ่างแจ้งเรื่องนี้เป็นอย่างดี น่าเศร้าตรงที่เธอกลับตระหนักถึงน้ำหนักของมันในวันที่สาย วันที่คำว่าแม่เปลี่ยนสถานะไปสู่ความทรงจำ เสียงแว่ว ความฝัน และรสสัมผัสบนปลายลิ้นที่บางครั้งก็ระลึกนึกขึ้นได้            ระลึกได้ ทว่าก็ห่างไกลเกินกว่าจะคว้าจับอะไรไว้ได้อีกแล้ว อาหารที่คอยเยียวยา           Crying in H Mart คือหนังสือเล่มแรกของ มิเชลล์ ซอเนอร์ (Michelle Zauner) หญิงสาวผู้เป็นที่รู้จักในฐานะนักร้องนำของ Japanese Breakfast วงอินดี้ป๊อปสัญชาติอเมริกันที่เพิ่งจะได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลแกรมมี่อวอร์ดส์ สาขาวงอัลเทอร์เนทีฟยอดเยี่ยมแห่งปี 2022 ไปหมาดๆ กล่าวได้ว่า…

          หากได้ยินคำว่า ‘ประวัติศาสตร์ยุโรป’ คุณนึกถึงอะไร?           บางคนอาจคิดถึงโสเครตีส โฮเมอร์และตำนานปกรณัมจากอารยธรรมกรีกโบราณ แต่บางคนอาจบอกว่าเป็นจิตรกรรมและประติมากรรมของเหล่าศิลปินยุคเรอเนซองส์อย่างลีโอนาโด ดาวินชี และมีเกลันเจโลต่างหากที่วาบเข้ามาในหัวทันที ขณะที่บางคนก็อาจเห็นภาพของสงคราม ไม่ว่าจะเป็นสงครามครูเสด สงครามร้อยปี หรือสงครามโลกครั้งที่หนึ่งและสอง            ประวัติศาสตร์ยุโรป แน่นอนว่าคำนี้เป็นคำใหญ่ มันจึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรหากคำนี้จะทำให้เรานึกถึงพื้นที่ ยุคสมัย หรือเหตุการณ์ที่แตกต่างกัน ซึ่งก็ด้วยความใหญ่โตของมันนี่เองส่งผลให้ภารกิจในการบอกเล่าประวัติศาสตร์ยุโรปอย่างครบเครื่อง ครอบคลุม และกระชับ เป็นความท้าทายเสมอมา           จอห์น เฮิร์สท์ นักประวัติศาสตร์ประจำมหาวิทยาลัยลาโทรบ เมืองเมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย ดูจะตระหนักถึงความไม่ง่ายในการถ่ายทอดเรื่องราวของประวัติศาสตร์ยุโรปเป็นอย่างดี เขาแสดงให้เห็นผ่าน หนังสือเล่มเล็กๆ อย่าง ‘ประวัติศาสตร์ยุโรปฉบับสุดสั้น’ เล่มนี้ว่า หากคุณจับกลุ่มประเด็นต่างๆ เข้าด้วยกัน แล้วค่อยๆ ร้อยเรียงมันไปตามลำดับเวลาอย่างใจเย็น…